Carnegie Barış Vakfı başkanı William Burns, ABD’nin Ürdün ve Rusya büyükelçisi olarak görev yaptı ve 2011’den 2014’e kadar Dışişleri Bakan Yardımcısı da dahil olmak üzere, Dışişleri Bakanlığı’nın bir dizi önemli görevinde çalıştı. Burns’ün 2019 kitabı olan The Back Channel: A Memoir of American Diplomacy and the Case for Renewal içerisinde “Iran and the Bomb: The Secret Talks” (İran ve Bomba: Gizli Görüşmeler) üzerine geniş bir bölüm içeriyor.
Diplomat, Başkan Barack Obama’nın İran’a ulaşma konusundaki ilk çabalarını anlattı ancak İran rejiminin İran’ın Yeşil Hareketi muhalefetini 2009’da bastırmasıyla “aksaklık gösteren bu ivme… Haziran’daki İran cumhurbaşkanlığı seçimlerinin kan gölüne dönüştüğünde aniden durdu” şeklinde ifadeler kullandı. “Beyaz Saray’ın kamuoyu tepkisinin başlangıçta tepkisiz olduğunu” ve “geriye dönüp baktığımızda… başından beri kamuoyu eleştirimizde daha keskin olmalıydık” şeklinde itirafta bulundu.
John Kerry, Obama’nın 2012’de tekrar seçilmesinden sonra eski Dışişleri Bakanı Hillary Clinton’dan görevi devraldığında, “Umman’ın yeni ABD yönetimine yıllarca İran’a bir kanal kurmaya hazır olması konusunda bir dizi ılımlı teklifler gönderdi” ifadelerinde bulunan Burns, Umman’da Mart 2013’ten itibaren İranlılarla gizlice müzakereye başlamak için Biden’ın ulusal güvenlik danışmanı Jake Sullivan ile Amerikan ekibine liderlik etmesine karar verildi. Burns, Obama’nın yaklaşımlarını geliştirmek için Şubat 2013’te toplantılar düzenlediğini ve “hükümetteki otuz yıllık sürem boyunca, 2011’deki bin Ladin baskını ile birlikte bu olay en çok çaba gösterdiğimiz şeydi” açıklamalarında bulundu.
Burns Obama hakkında “Gizlilik, başlatılan girişimlerin her iki başkentteki muhalifler tarafından beşik başında boğulmasını önlemeye yardımcı olacağını ancak gelecek için maliyetler taşıyacağını ve en yakın ortaklarımızdan bazılarının, özellikle de İsrailliler, Suudiler ve Emirlik’ten gelecek ihanet eleştirilerini besleyecektir.” ifadelerde bulundu. Burns, Obama’nın “gizli görüşmelerin nükleer meselesine odaklaması” gerektiğini vurguladı ve başkanın “sınırlı bir iç zenginleştirme biçimi olmadan İranlılarla asla bir anlaşma yapamayacağımıza ikna olduğunu” anlattı.
İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu 2018’de İsrail’in, İran’ın yıllardır uluslararası toplumdan sakladığı gizli nükleer silah programının yeni ve kesin kanıtlarını gösteren binlerce İran’ın gizli nükleer dosyalarını elde ettiklerini duyurmuştu.
Başkan Trump, Mayıs 2018’de Amerika Birleşik Devletleri’ni anlaşmadan çekerken İsrail’in açıklamalarına işaret etmişti: “Rejimin yaptığı hiçbir eylem, nükleer silah arayışından ve onları teslim etme araçlarından daha tehlikeli olmamıştır … Teoride, sözde ‘İran anlaşması’ ABD’yi ve müttefiklerimizi bir deliliğin çılgınlığından korumalıydı. İran’ın nükleer bombası… Aslında anlaşma, İran’ın uranyumu zenginleştirmeye devam etmesine ve zamanla nükleer bir patlamanın eşiğine gelmesine izin verdi” dedi.” Anlaşma, rejimin nükleer faaliyeti üzerindeki çok zayıf sınırları ve Suriye, Yemen ve dünyanın her yerindeki diğer yerlerdeki fesat faaliyetleri de dahil olmak üzere diğer kötü davranışlarına hiçbir sınır getirilmemesi karşılığında İran’a karşı felç edici ekonomik yaptırımları kaldırdı.”
Burns, “Trump’ın İran anlaşmasını yıkmasının bizim (ABD’nin) kendi güvenilirliğimiz için bir başka darbe olduğunu” yazdı.
Biden Pazartesi günü yaptığı açıklamada, “Bill Burns, dünya sahnesinde halkımızı ve ülkemizi güvende ve emniyette tutacak onlarca yıllık deneyime sahip örnek bir diplomat.”
İran, Obama yönetimi ile yaptığı nükleer anlaşması karşılığında milyarlarca dolar nakit akını aldı. ABD, İran’ın dört ABD rehinesini serbest bırakması karşılığında Ocak 2016’da açık bir şekilde fidye ödeyerek Tahran’a 400 milyon euro ve İsviçre frangı taşıyan bir jet uçurdu. Ayrıca ABD, iddialara göre ödenmemiş tazminat taleplerini karşılamak için İran rejimine 1,3 milyar dolar nakit daha sağladı. İran anlaşması ayrıca 150 milyar dolar civarında dondurulmuş olan İran varlıklarını serbest bıraktı ve uluslararası yaptırımların kaldırılması da İran’a yüz milyarlarca dolar yardım sağladı.
