Mehmet Yaşar Ulutaş – Forum Düşünce
ABD’de koronavirüs öncesinde 151 milyon maaşlı çalışan vardı. Son 3 haftada 16 milyon kişi işsiz kaldı, yani Amerika işgücünün %10’unu kaybetmiş. Sadece son 1 haftada 6.6 milyon kişi işsizlik sigortası başvurusu yapmış. İki hafta önceki 6.9 milyon başvuru Amerikan tarihinde bir rekor. İşsizlik tazminatı haftalık ödeniyor ve eyaletten eyalete büyük fark gösteriyor. Ortalaması haftalık $378 ama açıklanan paketle birlikte Amerikan Devleti 31 Temmuz’a kadar haftalık $600 ek ödeme yapacak.
İşsizlik oranın resesyon seviyeleri olan %15’lere vardığı ABD’de devletin ekonomiyi düzeltme ve canlandırma adına daha çok federal proje paketleri açıklaması bekleniyor. İşlerini kaybedenlere verilen işsizlik tazminatının süresinin uzatılacağını da bekliyorum.
Maaştan maaşa geçinen, herhangi bir birikimi olmayan ve üstüne üstük işini kaybeden ve geliri azalan vatandaşların devlet ve vakıf yardımlarıyla, ve daha az parayla yaşamaya alışmaları gerekecek.
Ekonomistlere göre 3 ekonomik iyilişme modeli var: V, U ve L
V modeline göre ekonomi dibe vurduğu hızla geri dönecek ve dolayısıyla iyileşme süreci kısa sürecek. Sonbahar/2020 gibi eski haline dönebileceği tahmin ediliyor.
U modeline göre ise ekonomi dibe vurduktan sonra bir süre zigzag çizecek ve ardından tekrar hızlı bir şekilde yukarı çıkacak. Geçmişteki benzer sıkıntılarda iyileşme süreci ortalama 20 ay olmuş.
L modeli tahmin edebileceğiniz gibi en kötüsü. Dibe vurduktan sonra yeniden çıkış o kadar yavaş olacak ki çıkış şekli L harfine benzeyecek. 1929 Amerikan Buhranı buna verilen örnek ki yaklaşık 10 sene sürmüş.
Ekonomistlerin büyük çoğunluğu ekonomide U şeklinde bir iyileşme bekliyor. Kısacası biraz daha dişimizi sıkmamız, tedbirli olmamız, ve ayağımızı yorganımıza göre uzatmamız gerekecek.
