ABD Başkanı Donald Trump eğer herkes söylenenleri yaparsa en iyi ihtimal ABD’de 100 ila 200 bin kişi koronavirüsten hayatını kaybeder açıklaması yaptı. Koronavirüs ile ilgili merak edilenleri katıldığı televizyon programında yaptığı açıklamalar ile adından sıkça söz ettiren ABD’de yaşayan ünlü Türk bilim insanı Prof. Dr. Mehmet Çilingiroğlu ile konuştuk.
Anıl Sural – Forum USA
Mehmet Hocam öncelikle herkes bir anda sizden konuşmaya başladı. Neler söylemek istiyorsunuz?
Herkese çok teşekkür ederim. Bana şimdiye kadar göstermiş oldukları destek ve sevgi için minnettarım. Her ne kadar fiziksel olarak ABD’de olsam da kalbim, dualarım ve aklım çok sevdiğim değerli Türk halkı ve ülkemizle.
Koronavirüs kolay kolay biteceğe benzemiyor. Sizce nasıl olacak?
Dünya nüfusunun yapay zekayı (artifical integilent) konuştuğu şu modern çağda maalesef bu ölümcül virüs nedeniyle herkes evlerine hapis hayat yaşıyor. Bu koronavirüs pandemisi dünya çapında 21. yüzyıl insanlık dramı olarak ne yazık ki tarihe geçecektir. Bu problemi hiçbir ülkenin tek başına çözmesi mümkün değildir. Lakin, virüs şu haliyle bütün dünyadaki 151 ülkede aktif bir şekilde insanlığı tehdit etmektedir. Bu nedenle her ülke kendi içerisinde oluşturduğu bilimsel kurul ve liderlerin yönetiminde çok sıkı bir şekilde bu ölümcül enfeksiyonu etkisiz hale getirecek ve bizler için normal yaşamın geriye dönebilmesi için şarttır. Dolayısıyla ülkelerden bir tanesi bile virüsü belirli derecede kontrol altına almış olsa dahi, dünya çapında koronavirüs belirgin seviyede azalmadığı müddetçe tüm dünyadaki insanların sağlığı tehlikededir. Etkili bir tedavi ve aşı geliştirilene kadar haftalar değil aylarca daha devam edecektir.
Sizin koronavirüse karşı altın önerileriniz nelerdir?
Koronvirüsü en kısa zamanda başarıyla ve en az insan hayatının kaybıyla yenebilmemiz için mükemmel çalışmakta olan Sağlık Bakanımızın önderliğindeki Bilimsel Kurulumuzun da çıkarmış olduğu açık ve net kurallara yüzde 100 uymamıza bağladır.
Buradan naçizane önerilerim:
1. Genç, yaşlı, çocuk demeden evlerinizden mecbur olmadıkça çıkmayın.
2. Eğer çıkmanız gerekiyorsa maskenizi takın.
3. Toplu taşımayı kullanmayın.
4. Ellerinizi sabunlu suyla en az 20 saniye ve sık sık yıkayın.
5. Evlerinizi her gün pencereleri açarak havalandırın.
Tüm bunlarla birlikte, eğer maskeniz yoksa evde maskeye yakın kumaştan kendiniz güzel bir maske dikebilirsiniz. O da olmuyorsa kalın eşarp ile sararak çok kısa süreli mecburi ihtiyaçlarınız için sosyal mesafeyi bilimsel kurulun önerdiği uzaklıkta tutun. Arabaya binince hemen camlarınızı açıp havalandırın. Dezenfektanla direksiyonu, kapı kolu ve vitesinizi her kullanımda temizleyin.
İhtiyaçlarınızı almak için gideceğiniz bakkal, eczane gibi mekanlarda muhakkak maskenizi kullanmak ile birlikte sosyal mesafeyi koruyun. Dışarıdan geldiğinizde tüm üstünüzü çıkarıp duş alın. Ve yeni bir kıyafet giyin. Dışarıdan mümkün olduğunca bu sıkıntılı dönemde uzak durun.
Dışarıdan yemek söylerek karbonhidrattan zengin, sağlıksız ve kilo aldırıcı yemekler yerine evlerinizde kalp sağlığı için kanıtlanmış bizim güzel memleketimizin Akdeniz Menüsünü tercih edin.
Vitamin C veya çinkoyu dışarıdan almak yerine narenciyemizin bol olduğu ülkemizde portakal, madalina gibi doğal yollardan temin edin.
Evde bulunduğunuz sürece diğer yanınızdaki kişilerin her hangi bir semptom geliştirmideklerinden emin olunuz hata ve hatta evde bile sosyal mesafeyi korumaya çalışınız. Devamlı olumsuz haber programlarını izleyip depresyona girmekten çekininiz. Sevdiğiniz müzik dinliyerek kitap okuyarak, yoga, meditasyon, kültür fizik yaparak güzel bir zaman geçirmiye çalışınız. Arasıra zorunlu ihtiyaçlarınız veya kısa süreli hava almak için dışarıya çıkabilirsiniz ama lütfen maske takmayı unutmayın.
ABD Başkanı 100 ila 240 bin arasında koronavirüse bağlı ölüm olacak ve ağustos ayına kadar sürecek dedi. O kadar ciddi boyutlara ulaşır mı?
Herkes evinde kalsa ya da çıkarken maskesini taksa bir, iki ayda bitecek ve ona rağmen 100 ile 200 bin arasında olacak. Eğer evlerde kalınmazsa bu rakam ABD’de 1 milyona kadar çıkacak. Çok hızlı bir şekilde bulaşan bir virüs bu. Hem Türkiye’de hem ABD’de birçok insan hayatını kaybedecek. Bunun nedeni ise dünyanın en gelişmiş ülkesi olan ABD’nin bile diğer dünya ülkeleri gibi yaşadığımız yüzyılda insan hayatını hatta neslini ciddi şekilde tehdit edecek bir duruma kesinlikle hazır olamamasıdır.
Aslında yüzyıl önce İspanyol gribi yaşanmış ve 1 ile 2 Dünya Savaşlarından daha çok lkayıp olmuş…
Evet Anıl Bey, dünyada 1918 yılında başlamış olan grip pandemisi 1920 yılına kadar 50 milyon insanı öldürmüştür. Çok üzülerek belirtiyorum ki geçen yüzyılda insanoğlunun hiçbir şey öğrenmediği kesindir. 100 yıl sonra yine aynı durumdayız….
Peki aşı ne zaman hazır olacak hocam?
ABD için insanların aşılanması faz 1 çalışması birkaç hafta önce Washington eyaletinde başlamıştı. Bu aşının ilerleyen fazları Eylül 2020 tarihi gibi daha fazla insan üzerine çalışılacaktır. Maalesef içinde bulunduğumuz modern tıp dünyasında bile virüs için önleyici bir aşının geliştirilebilmesi halen aylar hatta yıllar sürecektir. Tahmini 1 ile 1 buçuk yıl sonra aşı bulunması ihtimaldir.
Peki neden bu kadar insanı etkiliyor?
Bu virüsten dolayı ölümün çok olmasının ana sebebi çok kalabalık olan dünya nüfusunun bu virüse henüz bağışıklık geliştirmiş olmamasıdır. Çok önemli diğer bir şey hasta olan kişilerden ziyade bu virüsü hali hazırda taşıyan fakat hiçbir semptomu (nefes darlığı, solunum yetmezliği, yüksek ateş, koku duygusunun kaybedilmesi) taşımayan kişilerin testlerin hiçbir dünya ülkesinde yeterli olmaması nedeniyle diğer insanlara toplum içerisinde bulaştırması ve şimdiye kadar maske takma kuralına uymamış olması. Çünkü bu virüs sadece öksürükle değil aynı zamanda normal nefes alırken hatta konuşurken dahi bir kişiden diğerine geçebilmektedir. Bu nedenle kesinlikle herkesin maske kullanması önemlidir.
Bebeklerin bile hayatını kaybetmesiyle ilgili neler söylemek istersiniz?
Tüm dünyada yanlış bilgilendiriyorlar. Bu virüsün sadece yaşlı, hastalıkları olan veya bağışıklık sistemi olan kişilerde ölüme neden olması bilgisi. Halbuki ABD’de 50 yaşın altında komorbiditeleri olmayan sağlıklı insanlarda dahi virüs hem hastalığa hem de ciddi ölümlere neden olmuştur. Yine ABD’de yeni doğan bir bebeğin ve ayrıca 1 yaşındaki bebeğin de ölümüne neden olmuş bir virüs. Lütfen kimse bu virüs beni etkilemez düşüncesine kapılıp hayatını tehlikeye atmasın.
Her ne kadar Çin’deki veriler bütün ülkelerde sorgulanmakta olsa da Çin, Güney Kore, Singapur ve diğer Asya ülkelerinde etkili bir stratejinin izlenmesinde tüm toplumun kesinlikle maske takması ve zaruri ihtiyaçlar olmadıkça evlerinden çıkmama şartlarına uyması ve geniş çapta test yaparak asimptotik hastalıkları tespit ederek karantinaya alınmasından dolayıdır. Dünya Sağlık Örgütü ve her ülkenin bilimsel kuralların uluslararası pandemiyi tedavi etmek için kaynakları paylaşması gerekiyor.
‘Normal ölümler de artıyor’
Tüm dünyada hastaneler koronavirüse odaklandığından dolayı normal ölümler de artıyor. Mesela evinde bundan dolayı panik yapan birisi stresler sonucunda kalp krizi geçirip yaşamını kaybedebiliyor.
Hocam sizin adınıza çok fazla Twitter hesabı açıldı.Ssizin resmi hesabınızı söylebilir misiniz?
Forum USA Gazetesi aracılığyla şunu belirtmek isterim benim tek bir Twitter hesabım var o da @mehmetcilingiro
Koç Üniversitesi de çok gündem oldu! Bununla ilgili neler söylemek istersiniz?
Koç Üniversitesi tarafından bana gelen email 3 Nisan Türkiye saatiyle 21:27’de gönderildi, San Diego saatiyle de 3 Nisan 11:27’de bana gelmiş oldu. Daha önce tarafıma bu yönde böyle bir tebliğ de yapılmamıştı. Yayın arasında bunu öğrendim çünkü emaili bana yayın sırasında geldi.
Son olarak neler söylemek istersiniz?
Dünya ekonomisi durma noktasına geldi. Onarımı zor olan bu ekonomik hasardan dolayı ailelerde ileri derece stres, depresyon ve intihar vakaları artabilir. Buyüzden benim bulunduğum San Dieogo şehrinde, intihar engelleme merkezlerinin telefonları ortak alanlara, sahil alanlarına asıldı. Tüm devletler milletine maddi yönden yardım etmeye çalışmak istese de, zengin ve fakir insanlarının birbirine desteği olmadan bu işin içinden çıkamaz.
