Mehmet Yaşar Ulutaş
Yeni İstanbul Havalimanı (İGA) nihayet hizmete girdi. Yılda 13.5 milyon turist çeken, doğal güzellikleri, coğrafi ve stratejik konumu ile bir ‘mega merkez’ olan İstanbul’un daha çok turizm geliri ve hava kargo ticareti için gerekli ulaşım sorunu çözülmüş oldu. Tüm inşaat safhaları tamamlandığında senede 180 Milyon yolcu kapasitesi ile dünyanın en büyük havalimanlarından biri olacak.
İGA doğrudan 100 bin, yan sektörlerle birlikte toplamda 1.5 milyon kişiye iş imkanı sağlayacak. Tam kapasiteye ulaştığında doğrudan çalışan sayısı 225 bine yükselecek. İGA Türkiye ekonomisine yılda yaklaşık 4.4 milyar $, yani milli gelirin %5’i oranında katkı yapacak. Ucundan da olsa bu projenin gerçekleşmesinde katkım olduğu için kendimi çok talihli hissediyorum.
Motorlu araçların icatından beri her yıl düzenli artış gösteren adam başına yapılan kilometre, ilk defa 2010’dan itibaren azalmaya başladı. Yani insanlar, özellikle genç nesil, artık daha az motorlu araç kullanıyor. Hızla gelişen teknoloji ve hızlanan hayat akışına ayak uydurabilmek için uçak ve hızlı tren kullanımı artıyor. Örneğin 2017’de tüm dünyadaki toplam uçak yolcusu sayısı 2016’ya göre %7 artarak 4 milyar yolcuyu geçmiş. Atatürk Havalimanını kullananan yolcu sayısı 2018’de dünya ortalamasını geçerek %12 artmış. Yolcu sayısı o kadar hızlı artıyor ki buna yetişebilmek için dünyanın hemen her yerinde havalimanı kapasite arttırımı projeleri var.
Havalimanlarının kapasiteleri yıllık yolcu sayısına göre hesaplanır. Kapasiteyi sınırlayan birinci faktör pist sayısıdır. Uçaklar en yoğun olarak aksam 5 ile 8 arası kalkış/iniş (sorti) yaparlar. Dolayısıyla ne kadar çok pistin varsa, sorti kapasiten o kadar artar. Hele paralel pist sayısı fazlaysa, yani anda sorti yapma imkanı daha çok ise, kapasite daha da artar. Eğer pistler paralel değil ise birbirlerinin trafiğine mani olurlar ve uçakların pist için bekleme süreleri artar. Örneğin eski Atatürk Havalimanının sadece iki pisti vardı ve bunlarda birbirine dik konumdaydı. O yüzden iki pist aynı anda kullanılamıyordu ve buna rağmen yılda 64 milyon yolcu taşıması bence bir mucizeydi.
Tamamlandığında İGA’nın toplam 6 pistinden 5’i paralel olacağı için yolcu kapasitesi daha çok olacak. Yeri gelmişken size bir iki teknik bilgi vereyim. 5 paralel pistli İGA dünyada bir ilk olacak. Operasyonel sebeplerden dolayı 5 paralel pistin sadece 3’ü eş zamanlı kullanılabilecek. Ve bu da dünyada bir ilk olacak çünkü en fazla 2 eş zamanlı sorti uygulanıyor başka havalimanlarında. Bunun da teknik sebeplerine girersem burada uzun gider.
Elbetteki sorunlar olacak. Örneğin İGA’yı şehir merkezine bağlayacak otobanın ve metro hattının henüz bitirilememiş olması handikap. İstanbul’un ve Türkiye’nin çehresini değiştirecek bu mega projenin yerine oturması için biraz daha sabredelim. Bir havacılık sektörü uzmanı olarak, İGA’nın bir gecikmiş ama şart olan bir yatırım olduğuna inanıyorum. İGA’nın Türkiye ekonomisi için halk deyimiyle para basacağı güzel ve bereketli günler çok yakın.
